قسمت 3 ++++++++

در نمودار زیر رابطه و تفاوت HAZOP و HAZAN نشان داده شده است.

ارزیابی ریسک باید توسط افراد صلاحیت دار، دارای اطلاعات کافی و حتی الامکان مستقل از کسانی که دارای مسئولیتی در محل ارزیابی هستند صورت پذیرد. چرا که افرادی که نزدیک به موقعیت و محل ارزیابی باشند نمی توانند ریسک ها را تشخیص دهند و در مورد آنها قضاوت نمایند.

 

بهترین راه برای انجام این کار، تشکیل گروهی کوچک و آموزش دیده برای این منظور می باشد. در سازمان های بزرگتر باید شخص صلاحیت دار به عنوان هماهنگ کننده کار ارزیابان انتخاب شود.

در روش  Hazan یا Hazard analysis بایستی تشخیص دهیم که در حالت های مختلف چه اتفاقی ممکن است بیفتد.

• اولین کار در این مورد ، شناخت و در نظر گرفتن کلیه خطاهایی است که منجر به حادثه شده و یا مشکلاتی در فرایند تولید ایجاد می نمایند.
• در مرحله دوم  بایستی خسارات را پیش بینی نماییم و عواقب حادثه را روی مردم عادی، کارکنان و تجهیزات پیش بینی نمائیم، بهترین کار برای بررسی احتمال این است که به حوادثی که در گذشته اتفاق افتاده است، مراجعه نمائیم. اما در بعضی اوقات که هیچ مدرک و آمار و ارقامی دقیقی در دست نیست باید روش خلاقیت و روش های آماری را در نظر گرفت و پیش بینی نمود.
• در مرحله سوم باید مشخص نمائیم که هر چند مدت، ممکن است حادثه ای به وقوع بپیوندد.
• مرحله چهارم پیشگیری است که باید اقداماتی را که می توانند مانع از وقوع حادثه گردیده و یا احتمال وقوع آن را کاهش دهند و یا حتی اثرات آنها را تخفیف دهند مشخص نموده و پیشنهاداتی در این زمینه ارائه نمائیم.
• در مرحله بعد بایستی این روش ها را با قوانین و مقررات ایمنی موجود مقایسه نموده و هماهنگی بین آنها بوجود آورد.
• سپس در مرحله ششم بایستی هزینه هایی که جهت کنترل خطرات صرف می گردد را برآورد نموده و آن را با هزینه هایی که در اثر وقوع حادثه عارض می گردد مقایسه کرده و دقیقاً مشخص نمود که آیا هزینه ای که جهت کنترل صرف خواهد شد به صرفه است یا خیر.
• در آخرین مرحله، اگر هزینه هایی که خرج می کنیم به صرفه نباشد، باید به دنبال روش و راه حل ساده تری گشت.

۱- نحوه ارزیابی پتانسیل آسیب رسانی:

ارزیابی خطرات با طبقه بندی آنها شروع می شود. این مرحله دو هدف را دنبال می کند: نشان دادن اهمیت نسبی خطرات شناسایی شده و ارائه راه حل و ایجاد زمینه لازم برای انتخاب ترکیبی از روش های مقابله با خطرات.دو عامل (شدت) و (تواتر) حوادث، مبنای ارزیابی به شمار می روند. منظور از شدت (Severity) توان بالقوه خسارتی است که منابع انسانی و سایر منابع سازمان در معرض آن قرار دارند و منظور از تواتر (Frequency) نیز تعداد وقوع و به عبارتی احتمال وقوع خسارت طی مدت معینی می باشد. بنابراین تجزیه و تحلیل خطرات مستلزم ارزیابی و سنجش شدت بالقوه خسارات و فراوانی آنهاست.پس از اینکه شدت و تواتر طبق دسته بندی معین شده مشخص گردید، و یا به عبارتی میزان شدت و تواتر حوادث تعیین گردید، رقم آنها را در یکدیگر ضرب کرده و معیار دیگری بنام درجه خطرزایی (Risk Rating) به دست می آید که مبنا و اساس مقایسه خطرات و اولویت بندی آنها  و اختصاص اقدامات کنترلی خواهد بود.

 (F* S= R.R)

 

 

جمع آوری داده ها با هماهنگی مدیریت واحد صنعتی و همکاری تنگاتنگ سرپرستان قسمت ها، کارکنان و مهندسین HSE باید صورت بگیرد. در تهیه داده ها از اطلاعات و تجربیات ارزشمند سرپرستان و کارکنان در کنار مشاهدات و ارزیابی ها می توان استفاده شایانی کرد. داده های به دست آمده به ترتیب فوق در فرم ارزیابی ثبت می شود و در نهایت یک فرم ارزیابی سطح ریسک برای هر شغل شکل خواهد گرفت.

فرم ارزیابی سطح ریسک مشاغل (HAZAN)
شغل:
نوع فعالیتAction	حوادث با خطرات احتمالیHazan/ Danger	پیامدهای ناشی از آنConsequences	میزان شدتSev.	احتمال وقوعFreq.	رتبه ریسکR.R

۱-۱- جداول پیوست :

جهت دستیابی به میزان رتبه ریسک برای دست یابی به  میزان شدت و تواتر می توان از جداول ذیل استفاده نمود :

موارد در نظر گرفته شده در جداول پیوست با توجه به میزان فعالیت ها، تعداد پرسنل شاغل، فضای محیط کار، نوع تجهیزات و کاربرد آنها، نوع فرآیند، نوع مواد اولیه و جانبی به کار رفته و میزان خطرزایی هر یک از این موارد در نظر گرفته می شود.

طبقه بندی شدت ریسک
شاخص	شرح
A	مرگ و میر یا آسیب شدید، نشت عمده مواد تحت کنترل، انفجار یا آتش سوزی عمده و یا کاهش تولید.
B	آسیب شدید یا ناتوانی دائمی، نشت متوسط مواد تحت کنترل، انفجار یا آتش سوزی متوسط و یا کاهش تولید.
C	آسیب طولانی مدت بدون ناتوانی دائمی، نشت جزئی مواد تحت کنترل، کاهش جزئی تولید.
D	آسیب نیازمند کمک های اولیه بدون ناتوانی، نشت بسیار جزئی مواد بدون تأثیر قابل توجه بر محیط بیرون، کمترین آسیب به تجهیزات یا کاهش تولید.
E	بی خطر، نیازی به بررسی بیشتر نیست، مشکلی وجود ندارد، تأثیر اقتصادی قابل صرف نظر.

 

طبقه بندی احتمال وقوع ریسک
شاخص	شرح احتمال وقوع ریسک
۱	ممکن است در هر هفته یک بار یا بیشتر اتفاق افتد.
۲	ممکن است در هر ماه حداقل یک بار اتفاق افتد یا در بین ۱۰ سازمان مشابه یک مورد در ماه اتفاق افتد.
۳	ممکن است یک بار در سال یا در بین ۱۰ سازمان مشابه یک مورد در سال اتفاق افتد.
۴	انتظار می رود در طول فعالیت سازمان حداقل یک بار اتفاق افتد.
۵	به طور کلی وقوع آن انتظار نمی رود.

 

 

رتبه بندی ریسک
		احتمال وقوع
		۱	۲	۳	۴	۵
شدت وقوع	A	۱	۱	۲	۳	غیرمحتمل
	B	۱	۲	۳	۴	غیرمحتمل
	C	۳	۳	۴	۴	غیرمحتمل
	D	۴	۴	۴	۴	غیرمحتمل
	E	بی خطر	بی خطر	بی خطر	بی خطر	بی خطر

 

 

 

 

Hazan/ Harm potential(عامل زیان آور)	Frequency(تواتر)	Severity(شدت)	Risk Rating(درجه خطرزایی)