تجزيه و تحليل عوامل شکست و آثار آن ( FMECA یا FMEA) – Failure Mode and Effect and Critically analysis

روش FMEA :

اين روش با شيوه های مهندسی ، خطاها ، مشکلات و اشتباه های بالقوه موجود را مشخص و حذف می کند و نتايج را به صورت نيمه کمّی تحليل کرده تا خطرات بالقوه، علل و اثرات مرتبط با آن را شناسايی و رتبه بندی نمايد .

اين روش در حقيقت پاسخی به پرسش های زير است:

– شکست در چه تجهيزاتی می تواند رخ دهد ؟
– چگونه شکست اتفاق می افتد ؟
– دفعات تکرار آن چقدر خواهد بود ؟
– اثرات اين شکست چه خواهد بود؟
– پيامد ايمنی، بهداشتی و محيط زيستی آن چه خواهد بود ؟

همانطور که در شکل 1 ديده می شود انجام اين روش نياز به گذر از مراحل متعددی دارد.
نخست بايد اطلاعات دقيقی در مورد فرآيند بدست آورد و سپس تمامی خطرات محيطی، تجهيزاتی، مواد، انسانی و اثر آن را بر انسان، تجهيزات و محيط زيست و … در کاربرگ FMEA آورده شود، در ارزيابی ريسک با روش FMEA علاوه بر ذکر اين موارد می بايست علل وقوع هر خطر را نيز ثبت کرد و همچنین به منظور ارزيابی بهتر، ستونی برای تشريح خطرات ناشی از انجام اقدامات کنترلی را در کاربرگ جای داد. سپس از طريق جدول های اين روش و همين طور فرمول محاسبه RPN می توان علاوه بر شناسايی خطرات به تعيين سطح ريسک پرداخت.

شکل 1: شيوه بررسی شکست ها در FMEA

شکل 2: مراحل انجام روش FMEA

بررسی نتايج خطرات شناسايی شده از طريق محاسبه عدد RPN به دست مي آيد.

RPN= SEVERITY × OCCURRENCE ×DETECTION

– تعيين وخامت خطر (Severity) : وخامت خطر در واقع به همان اثری اطلاق می شود که در نتيجه وقوع خطر بروز می کند. (تعيين مقياس برای شاخص های وخامت خطر غالبا در محدوده 1 تا 10 دسته بندی مي شود).
– نرخ احتمال کشف خطر (Detection) : نوعی ارزيابی از ميزان توانايی است که به منظور شناسايی يک علت يا مکانيزم وقوع خطر پيش از رخ دادن آن است. (تعيين مقياس برای شاخص های احتمال کشف خطر غالبا در محدوده 1 تا 10 دسته بندی مي شود).
– نرخ احتمال وقوع خطر (Occurrence) : اين شاخص نشان دهنده تواتر و تکرار احتمالی وقوع يک خطر است. (تعيين مقياس برای شاخص های احتمال کشف خطر غالبا در محدوده 1 تا 10 دسته بندی خواهد شد).

پس از بدست آوردن اولويت ها (RPN ها) می بايست برای ريسک های با امتياز بالا اقدامات اصلاحی در نظر گرفت و همچنین بایستی در ستون آخر کاربرگ اين روش می بايست براي خطراتی که ريسک غيرقابل تحمل دارند اقدامات پيشنهادی در نظر گرفت.
با اين روش می توان تمامی ریسک ها و خطرات واحدهای سازمان را بررسی و ارزيابی نمود.

مزایا :

– یک روش سخت افزاری جامع و فراگیر می ‏باشد.
– برای سیستم ‏های پیچیده خوب جواب می ‏دهد.
– روش مناسب کمی برای ارزیابی ریسک است.
– روشی مطمئن برای پیش بینی مشکلات، تشخیص بهترین و موثرترین اقدامات کنترلی ست.

معایب :

– روشی وقت گیر و زمان‏ بر می‏ باشد.
– هزینه اجرای آن زیاد است.
– روشی خسته کننده و یکنواخت می ‏باشد.
– در این روش عیب ‏های چندگانه و چند مرحل ه‏ای مورد بررسی قرار نمی‏ گیرد.