اندازه گیری اکسیژن مایع و یا محیط در بسیاری از موارد بسیار حائز اهمیت می باشد برای این منظور از دستگاهی به نام اکسیژن متر استفاده می گردد. دستگاه اکسیژن متر به دو نوع مایع و محیطی تقسیم می شوند که به ترتیب میزان اکسیژن موجود در مایع و یا محیط را می توانند اندازه گیری کنند و برحسب mg/L یا PPM نمایش دهند.برخی از اکسیژن متر ها قابلیت اندازه گیری میزان اکسیژن محیط و مایعات را با هم دارند. میزان اکسیژن محلول در آب برای زیست موجودات آبزی ضروری است و بر میزان خورندگی آب نیز بسیار موثر است. همچنین در صنایع کشاورزی و آزمایشگاهی نیز اکسیژن متر بسیار کاربرد دارد.
اکسیژن متر محلول شامل یک الکترود است که مدل غشایی آن محلول توسط غشایی که نسبت به اکسیژن خاصیت تراوایی دارد، نگهداری می شود.زمانی کهO2 از میان غشائی می گذرد و به الکترود می رسد، عمل انتقال الکترون واکسیژن مولکولی اتفاق می افتد. انتقال الکترون باعث عبور جریان از دستگاه اندازه گیری می شود. دستگاه اندازه گیری جریان دارای یک آمپرسنج ویک الکترودمرجع است که مقدارجریان بامقداراکسیژن محلول درنمونه متناسب است.میزان انحلال اکسیژن در آب تابع قوانین گازها، قانون هنری میباشد.اکسیژن ازگازهایی است که باآب واکنش نمی دهد.پس از انحلال آن باآب تابعی ازدما وفشارجزئی آب می باشد
نوع اپتیکال آن از تحلیل بازتاب نور تابانده شده میزان اکسیژن را اندازه گیری میکند.
در زیر شکل شماتیک عملکرد نوع غشایی و نوع اپتیکال نشان داده شده است.
انواع اکسیژن متر از لحاظ عملکردی سنسور
انواع اکسیژن متر محلولاکسیژن متر محلول با توجه به نوع کاربرد در انواع قلمی یا جیبی ، پرتابل ، رومیزی و آنلاین وجود دارد.
-
اکسیژن متر آنلاین
DO متر آن لاین می تواند یکسره روشن باشد بعضی از انواع آنها امکان فرمان دادن به شیر برقی برای افزایش یا کاهش برخی مواد در محلول یا فرمان اخطار آژیر و سایر امکانات را دارند. این نوع اکسیژن متر ها شامل یک قطعه سنسور که می توانند متصل به یک نمایش گر شوند و مستقیما اطلاعات را به سیستم کنترل ارسال کنند می باشند.
-
اکسیژن متر قلمی
DO متر قلمی یا جیبی ، ارزان ترین و کوچک ترین نوع DO متر می باشد که عمر قطعات آن هم کمتر از نمونه های دیگر می باشد. معمولا الکترود این نمونه قابل تعویض نمی باشد.
-
اکسیژن متر پرتابل
DO متر پرتابل قابل حمل می باشد و با انرژی الکتریکی باتری کار می کند و برای استفاده در محیط بیرون ساخته شده است. الکترود این نمونه اکسیژن متر قابل تعویض می باشد.
-
اکسیژن متر رومیزی
DO متر رومیزی که دقت بالایی دارد و معمولا در محیط آزمایشگاه استفاده می گردد و با برق شهری یا آداپتور تغذیه می گردد. الکترود این نمونه اکسیژن متر قابل تعویض می باشد.
کالیبره کردن اکسیژن متر
به منظور کالیبره کردن اکسیژن متر ازمدل DO5510 Lutron استفاده شده که در ادامه کالیبره کردن آن توضیح داده می شود.
برای اندازه گیری و شروع کار با دستگاه در ابتدا باید دستگاه را کالیبره کرد، برای اینکار ابتدا دستگاه را روشن کرده و سلکتور را در قسمت O2 قرار می دهیم، اگر مقدار نشان داده شده صفر بود دستگاه کالیبره است ، در غیر اینصورت کلید zero را میزنیم و دستگاه را خاموش می کنیم، سپس پراب دستگاه را آغشته به محلول کالیبره کرده و به دستگاه متصل می کنیم، دستگاه را روشن کرده و کلید O2Cal را می زنیم و حدود 4-5 دقیقه صبر می کنیم تا عدد 20.9 یا 20.8 را به ما نمایش دهد. پس از آن دستگاه کالیبره می باشد و آماده استفاده هست.
کاربرد اکسیژن متر
از کاربرد اکسیژن مترها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فاضلابها , تعین کیفیت آب
- مراکز پرورش ابزیان
- مراکز دامپزشکی
- کشاورزی
- آزمایشگاه ها
- تصفیه آب
- معادن
- صنایع غذایی
نکات مهم در انتخاب یک اکسیژن متر
- انتخاب قابلیت اندازه گیری اکسیژن محیط و مایع
- انتخاب نوع سنسور
- قابلیت اندازه گيري ميزان اكسيژن به درصد
- محدوده اندازه گیری
- قابلیت کالیبره شدن
- قابلیت اندازه گیری دما
- قابلیت اندازه گیری میزان نمک یا درصد شوری و میزان اسید
- دارای حافظه و امکان ثبت مقادیر مینیمم و ماکزمم
- انتخاب نوع اتصال به سیستم
