دریچه آب بند کاربرد فراوانی در تصفیه خانه های آب و فاضلاب دارد که در عین سادگی آنها عملکرد تصفیه خانه به عملکرد صحیح آنها بستگی دارد. اصولا کاربرد دریچه آب بند بمنظور کنترل جریان سیالاتی از قبیل آب و فاضلاب ورودی به تصفیه خانه ها و ایستگاه های پمپاژ و واحد های تصفیه خانه می باشد. وظیفه دریچه آب بند کنترل ارتفاع سیال، سرعت سیال و یا انسداد کانال به منظور تغییر جهت سیال و در برخی تاسیسات از قبیل آشغالگیرها و ایستگاه های پمپاژ در مواقع اضطرار، بمنظور تعمیرات یا خارج ساختن از مدار بهره برداری و یا تعویض قطعات، مورد استفاده قرار می گیرند.
دریچه آب بند، دریچه قائمی است که به کمک آن می توان جریان مایع را قطع نمود. دریچه آب بند، از صفحه اصلی دریچه، لاستیک آب بند P شکل، فریم، شفت یا میل پیچ و فرمان گردان تشکیل شده است. دریچه آب بند کشویی را جهت جلوگیری از خوردگی، از جنس مناسب و مقاوم در برابر خوردگی و همچنین مقاوم در برابر فشار های هیدرولیکی می سازند. گروه صنعتی کارپرن توانایی ساخت انواع دریچه آب بند از جنس فولاد St. 37، فولاد ضد زنگ استنلس استیل S.S 304 , S.S 316 و Duplex را دارا می باشد. همچنین بمنظور جلوگیری از خوردگی دریچه ها و قطعات مربوطه دریچه آب بند، پوشش های مختلفی از جمله گالوانیزه گرم، گالوانیزه سرد، رنگ های اپوکسی، پلی اورتان یا زینگا مورد استفاده قرار می گیرند.
متداولترین موارد استفاده دریچه آب بند بشرح ذیل میباشد:
- دریچه سه طرف آب بند جهت نصب در کانالهای آب و فاضلاب
- دریچه سه طرف آب بند جهت تنظیم سطح فاضلاب در حوض های هوادهی و …
- دریچه چهار طرف آب بند جهت نصب در لوله های ورودی و خروجی به ایستگاه های پمپاژ و ..
- دریچه چهار طرف آب بند در مخازن بتنی بعنوان شیر های تخلیه و ….
اجزاء اصلی تشکیل دهنده دریچه آب بند شامل موارد ذیل می باشد:
- فلکه گردان از جنس چدن یا آلومینیوم ریخته گری شده یا آلیاژ خاص با سفارش مشتری
- شافت مرکزی یا میل پیچ از جنس استنلس استیل S.S 304, S.S 316 یا کربن استیل St.37
- مهره میل پیچ از جنس فسفر برنز
- صفحه متحرک از جنس استنلس استیل S.S 304, S.S 316 یا کربن استیل St.37
- نوار آب بند P شکل و نوار آبندی دور تا دور از جنس EPDM
- فریم نگهدارنده از جنس استنلس استیل S.S 304, S.S 316 یا کربن استیل St.37
دریچه کشویی :
دریچه ای با حرکت قایم و عمدتا به شکل چهار گوش فولادی یا گرد چدنی می باشدکه به کمک آن می توان جریان مایع را قطع نمود از جمله ویژگی های دریچه های کشویی عبارتند از: طراحی جمع و جور،عایق بندی شده از سه طرف، حداقل میزان نشتی، عملکرد بدون مشکل در مدت زمان طولانی و امکان استفاده از آن بلافاصله پس از نصب. دریچه های کشویی شامل صفحه اصلی دریچه ، لاستیک های آبندی ، قاب فولادی نگهدارنده ، شافت انتقال نیرو ، فلکه دستی بالابر یا گیربکس دستی یا برقی جهت حرکت دریچه می باشند. دریچه های کشویی در مخازن و کانالهای روباز نظیر واحدهای آشغالگیری،واحدهای دانه گیری،تانکهای هوادهی، واحدهای کلرزنی و …بکار میروند.
دریچه سرریز Weir:
دریچه سرریز، دریچه ای است که با حرکت به سمت پایین باز می شود و امکان اندازه گیری تقریبی دبی مایع عبوری و نیز تنظیم ارتفاع مایع بالادست خود را فراهم می کند. از جمله ویژگی های دریچه های سرریز عبارتند از: طراحی جمع و جور،عایق بندی شده از سه طرف ، عملکرد بدون مشکل در مدت زمان طولانی و امکان استفاده از آن بلافاصله پس از نصب. کاربرد ویژه دریچه های سرریز با هدف تنظیم ارتفاع مایع در مخازن هوادهی و واحدهای زلال سازی تصفیه آب و فاضلاب می باشد.
دریچه آب بند (Sluice Gates)
دریچههای آببند شامل دریچههای فولادی مستطیل شکلی هستند که به طورگستردهای در ورودی و خروجی حوضچهها برای کنترل جریان مورد استفاده قرار میگیرند.
دریچه آببند شامل بخشهای اصلی زیر میباشد؛
قاب
این بخش اساس سیستم را تشکیل میدهد. دریچههای آببند با قاب باز یا قاب کامل با توجه به عمق نصب و ارتفاع باز کردن طراحی میشوند. قاب از پروفیل فولاد نرم یا فولاد ضد زنگ ساخته شده است.
درب
درب با سطح مسطح طراحی شده و روی ریلهای لغزنده به بالا و پایین حرکت میکند. جنس درب از فولاد یا فولاد ضد زنگ میباشد.
آببند
P، V و دو لبه به عنوان عنصر آببندی به کار برده میشوند و آببندی روی چهار طرف پناستاک به کار میرود. مواد آببندی به طور استاندارد از جنس EPDM هستند، ولی بسته به تقاضا و نیاز پروژه جنس آن قابل تغییر است. مقاومت کلی در مقابل آب برای پناستاکهای ساخته شده گارانتی نمیشود و نرخ نشت آنها بستگی به جهات فشار دارد. نرخ نشت برآورد شده 0.4 لیتر در دقیقه در هر متر میباشد.
محور
دریچههای استاندارد محور بالارونده دارند، اما دریچه نوع محور غیر بالارونده نیز موجود است. تقریبا تا عرض 1500 میلیمتر، سیستم تک محور استفاده میشود؛ اما برای عرضهای بیشتر، معمولا محورهای دوتایی مورد استفاده قرار میگیرد.
واحد متحرک
همه دریچهها را میتوان برای عملیات دستی و یا با محرک الکتریکی/ پنوماتیک تامین کرد. محرکهای الکتریکی مجهز به درایو دستی (چرخدستی) برای موارد اورژانسی هستند. محرکهای الکتریکی با توجه به نوع عملیات دریچه انتخاب میشوند. دریچههایی دارای امکان خاموش/روشن شدن و دریچههای دارای عملکرد تعدیل کننده، بیشترین کاربرد را دارند.
دریچههای متحرک دستی، چرخ دستی برای اندازههای کوچک و گیربکسهای مورب برای ابعاد بزرگ دارند. اگر عرض دریچه زیاد باشد، دو قطعه واحد گیربکس مورب برای کاربردهای دریچه دومحوری دستی و اتوماتیک استفاده میشود.
دریچه آب بند را می توان به صورت فلکه گردان دستی یه در دریچه های به ابعاد بزرگ تر از گیربکس به همراه فله گردان جهت سهولت در باز و بسته کردن دریچه استفاده نمود. همچنین جهت اتوماسیون در تصفیه خانه های آب و فاضلاب می توان دریچه های آب بند را با استفاده از الکترو موتور و گیربکس افزایش دهنده قدرت یا با عملگر پنوماتیکی یا هیدرولیکی تولید نمود.