آشغالگیری یکی از فرایند های تصفیه فیزیکی می باشد که در این فرایند عمل حذف و جداسازی مواد جامد و شناور با قطر هایی بیش از 0/5سانتی متر صورت می پذیرد و بنا به میزان آب و یا فاضلاب ورودی می توان از آشغالگیرهای دستی و یا مکانیکی استفاده نمود، معمول ترین نوع آن آشغالگیر دستی (Manual Bar Screen) است که عموما” در تصفیه خانه های کوچک مورد استفاده قرار می گیرد و در تصفیه خانه های بزرگ به علت حجم زیاد آشغال ها الزاما” باید از آشغالگیرهای مکانیکی با عملکرد خودکار استفاده نمود.
آشغالگیر ها معمولا از توری ها یا شبکه های میله ای ساخته می شوند و با نصب در مسیر جریان فاضلاب از ورود هر گونه قطعات بزرگ اجسام و آشغال به حوضچه های تصفیه ممانعت می نمایند. آشغالگیر درشت برای جدا کردن مواد درشت نظیر شاخ و برگ ، بطری وغیره ….. وآشغالگیر متوسط برای جدا کردن مواد نسبتاً درشت بکار می رود . در صورت استفاده از پمپ و سایر تجهیزات مکانیکی استفاده از آشغالگیر ضروری است.
فاصله بین میله های آشغالگیر درشت حداقل ۲ سانتی متر بوده و طریقه تمیز نمودن آن به صورت دستی و بوسیله چنگک خواهد بود . برای ایجاد سطح تماس بیشتر این آشغالگیر ها را با زاویه ۳۰ تا ۴۵ درجه نسبت به افق نصب می کنند.
مشخصات آشغالگیرها
آشغالگیری که اولین واحد تصفیه خانه های رایج می باشد، عمل حذف آشغالهای با اندازه نسبتا بزرگ از فاضلاب عبوری را انجام می دهد که منبع مهمی برای میزان BOD فاضلاب محسوب شده و نیز امکان آسیبب رسانی به تجهیزات مکانیکی تصفیه خانه را دارند. آشغالگیرها معمولا از میله های با جنس استیل که بصورت موازی کنار هم قرار می گیرند تشکیل شده است.
آشغالگیر به اشکال مختلف و با ابعاد متفاوت ( برحسب مواد درشت و ریز ورودی ) ساخته میشوند . معمولا در تصفیه خانه هایی با حجم کاری کمتر از ۱۰۰۰ متـر مکعب فاضلاب از آشغالگیر های دستی ( درشت و یا ریز ) در کانالهایی با عمق کمتر ۲ متر استفاده میشود . بدین منظور بدلیل عمق کم کانال و کوچک بودن سطح آشغالگیر ، نحوه تمیز نمودن آشغالهای موجود بر روی شبکه آشغالگیر توسط چنگک دستی انجام میشود . به این دلیل به اینگونه آشغالگیر ها ، دستی گفته میشود . فاصله بین میله ها در آشغالگیر درشت بین ( ۴۰-۱۰۰ ) میلیمتر و در آشغالگیرهای ریز بین ( ۱۰-۳۰ ) میلیمتر در نظر گرفته میشود .
زاویه استقرار این گونه آشغالگیرها در کانال سیال ( آب و یا فاضلاب ) معمولاً بین ۴۵ -60 درجه میباشد . میزان حذف مواد معلق در این گونه آشغالگیرها بین ( ۲-۳ ) میلیگرم در لیتر و حذف BOD بین ( ۳-۷ ) میلیگرم در لیتر در نظر گرفته میشود . سرعت عبوری فاضلابی بین ( 3/0- 9/0 ) متر در ثانیه باید در نظر گرفته شود .
از آشغالگیر مکانیکی نیز با توجه به نوع و مقدار فاضلاب استفاده می شود .
آشغالگير ممكن است از ميله ها ،مفتولهايا سيمهاي موازي ، شبكه ي آهني،توري سيمي يا صفحه ي مشبك تشكيل شده باشدو منافذ يا روزنه ها ممكن است هر شكلي داشته باشند،اما عموما سوراخها مربع مستطيل و يا دايره اي هستند.
آشغالگیر مکانیکی و دستی مورد استفاده در تصفیه خانه های فاضلاب
اولین و یکی از مهم ترین واحدهای هر تصفیه خانه یا پکیج تصفیه فاضلاب دستگاه آشغالگیر می باشد. با جدا نمودن مواد زائدی مانند تکه های چوب، شاخ و برگ ها، جانوران مرده، تکه های البسه، پلاستیک ها و سایر جامدات آشغالگیرها به موجب پیشگیری از آسیب رسیدن به تجهیزات و فرآیندهای پایین دست و افزایش بازدهی آنها می گردد.
آشغالگیر ها را بر سه اساس تقسیم بندی و مقایسه می کنند :
۱- بر اساس اندازه دهانه: آشغالگیر درشت، متوسط و ریز
۲- بر اساس شکل: آشغالگیر میله ای و سبدی
۳- بر اساس نحوه تمیز کردن: آشغالگیر مکانیکی و دستی
حتما باید توجه شود که نوع و فاصله دهانه باز متناسب با فاضلاب انتخاب گردد این نکته در هنگام خرید آشغالگیر بسیار حائز اهمیت می باشد و
آشغالگیر دستی (MANUAL BAR SCREEN)
عملیات جمع‌آوری آشغال بصورت دستی میباشد و بیشتر در کنار آشغالگیر مکانیکی استفاده میشود. و در زمانیکه آشغالگیر مکانیکی نیاز به تعمیر داشته باشد و یا به علت قطع برق امکان استفاده از آشغالگیر مکانیکی نباشد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آب ورودی به تصفیه خانه ها دارای ذرات مختلف می باشد و همچنین در فصول مختلف سال در اثر ریزش برگ و سایر زباله های محیطی ذرات معلق موجود متفاوت می باشد. که در صورت ورود اين ذرات به سیستم تصفیه خانه موجب آسیب دیدگی با گرفتگی پمپ ها، شیرآلات، خطوط لوله و سایر متعلقات می گردد. از سیستم آشغالگیر مناسب برای منظور جلوگیری از ورود این گونه ذرات به واحد های تصفیه خانه می بایست استفاده شود.
برای جدا کردن مواد درشت نظیر شاخ و برگ، بطری و غیره … از آشغالگیر درشت استفاده شده و برای جدا کردن مواد نسبتاً درشت آشغالگیر متوسط بکار می رود. آشغالگیر به منظور جلوگیری از صدمه به پمپ و سایر تجهیزات مکانیکی استفاده می شود.
آشغالگير های مورد استفاده در کانال های آب تصفیه خانه ها بطور عمده بصورت صفحه مشبک و يا صفحه میله ای ساخته شده و با زاویه نصب ۴۵ الی ۶۰ درجه در مسیر کانال انتقال آب یا فاضلاب قرار می گیرد.
آشغالگیر دستی سیستمی ساده دارد و این امر باعث شده است که سازندگان معمولی آنرا با شبکه فلزی اشتباه بگیرند و بدون اطلاع از روش‌های بهره‌برداری، سیستم ناقصی ساخته و در کانال قرار می‌دهند.
معمولاً در تصفیه خانه‌هایی با حجم کاری کمتر از ۱۰۰۰ متـر مکعب فاضلاب از آشغالگیرهای دستی (درشت و یا ریز) در کانالهایی با عمق کمتر از ۲ متر استفاده میشود. بدین منظور بدلیل عمق کم کانال و کوچک بودن سطح آشغالگیر ، نحوه تمیز نمودن آشغالهای موجود بر روی شبکه آشغالگیر توسط چنگک دستی انجام میشود. به این دلیل به اینگونه آشغالگیرها، دستی گفته میشود.
فاصله بین میله‌ها در آشغالگیر درشت بین (۴۰-۱۰۰) میلیمتر و در آشغالگیرهای ریز بین (۱۰-۳۰) میلیمتر در نظر گرفته میشود. برای ایجاد سطح تماس بیشتر این آشغالگیرها را با زاویه ۳۰ تا ۴۵ درجه نسبت به افق نصب می‌کنند.
آشغالگیر سبدی
فاضلاب ابتدا وارد آشغالگیر سبدی می شود که این از آشغالگیر ساده ترین نوع آن بوده و جنس آن نیز از ورق پانچ استیل و یا گالوانیزه می باشد و وظیفه آن این است که آشغال های موجود در فاضلاب را جدا سازی کرده و با توجه به نوع فاضلاب و در آن قطر مش های ورق پانج متفاوت طراحی و ساخته می شود .حمل این آشغالگیر به صورت دستی و یا به صورت استفاده از جرثقیل منو ریلی انجام می پذیرد.
آشغالگیر میله ای با چنگک دستی
یکی از ساده ترین نوع این نوع از آشغالگیر می باشد که با قرار دادن در داخل کانال آشغالها در پشت میله های آشغالگیر مانده و اپراتور با توجه به میزان آشغال های جمع شده و برای داخل دادن به سبد به وسیله چنگک آن ها را بالا می آورد.
آشغالگیر های دستی در تصفیه خانه
از آشغالگیر های دستی (درشت و یا ریز) در کانال های با عمق کمتر ۲ متر استفاده می شود در تصفیه خانه های با حجم کاری کمتر از ۱۰۰۰ متـر مکعب فاضلاب و همچنین آشغالگیر ها به اشکال مختلف و با ابعاد متفاوت (بر حسب مواد درشت و ریز ورودی) ساخته می شوند.
بدین منظور بدلیل عمق کم کانال و کوچک بودن سطح آشغالگیر، نحوه تمیز نمودن آشغال های موجود بر روی شبکه آشغالگیر توسط چنگک دستی انجام می شود. به این دلیل به اینگونه آشغالگیر ها، دستی گفته می شود.
در آشغالگیر درشت فاصله بین میله ها (۴۰-۱۰۰) میلیمتر و در آشغالگیرهای ریز فاصله بین میله ها (۱۰-۳۰) میلیمتر در نظر گرفته می شود .
زاویه استقرار آشغالگیرهای دستی
در کانال سیال زاویه استقرار این گونه آشغالگیرها چه در آب و یا فاضلاب معمولاً بین ۴۵ -۶۰ درجه می باشد. در این گونه آشغالگیرها میزان حذف مواد معلق بین (۲-۳) میلی گرم در لیتر و حذف BOD بین (۳-۷ ) میلی گرم در لیتر در نظر گرفته شده و سرعت عبوری فاضلابی بین (۰٫۳- ۰٫۹) متر در ثانیه باید در نظر گرفته می شود.
آشغالگیر مکانیکی
در بیشتر موارد و در تمامی تصفیه خانه‌ها وجود یک دستگاه آشغالگیر مکانیکی الزامی میباشد. این دسته از آشغالگیرها نیز بر حسب فاصله میله‌هایشان از یکدیگر به دو دسته ریز و درشت (Fine & Course) تقسیم میشوند.
زاویه استقرار این گونه آشغالگیرها در کانال سیال (آب و یا فاضلاب) معمولاً بین ۴۵ -۶۰ درجه میباشد. میزان حذف مواد معلق در این گونه آشغالگیرها بین (۲-۳) میلیگرم در لیتر و حذف BOD بین (۳-۷) میلیگرم در لیتر در نظر گرفته میشود.
سرعت عبوری فاضلابی بین (۰٫۳- ۰٫۹) متر در ثانیه باید در نظر گرفته شود. آشغالگیر مکانیکی بایستی مجهز به سیستم اندازه‌گیری سطح کانال باشد تا عملکرد دستگاه را بر اساس افزایش سطح کانال انجام دهد در آشغالگیرهای مکانیکی، شبکه آشغالگیر توسط یک بازوی مکانیکی که از یک سوییچ در بالادست آشغالگیر فرمان می‌گیرد، تمیز میشود.
در آشغالگیرهای مکانیکی کلیه عملیات بصورت ماشینی انجام میشود و می‌تواند شامل موارد ذیل باشد
- جمع‌آوری آشغال
- انتقال آشغال به بیرون از کانال
- انتقال آشغال به داخل گاری و یا سبد
- سیستم شستشوی آشغالها
- آشغال خردکن
- بسته‌بندی آشغالهای خرد شده
راهبری آشغالگیر های دستی در تصفیه خانه ها
اکثراً توسط بهره بردار به صورت دستی و با استفاده از چنگک تمیز می گردد. در برخی موارد نیز این آشغالگيرها از نوع مکانيکي و مجهز به قاب و چنگک جمع آوری آشغال مي باشد.
اکثر مواقع با توجه به اینکه حجم زیادی از ذرات و جامدات در آب ورودی به تصفیه خانه وجود دارد, در صورت عدم جمع آوری مداوم موجب می شود سریع مسدود گردد و می باید به طور مداوم تمیز شوند.
با عبور بسیاری از ذرات ریز و باریک از این گونه آشغالگیر که وارد سیستم تصفیه خانه می شده. با استفاده از سیستم آشغالگیر مدرنتر با استفاده از تکنولوژی روز دنیا می توان به منظور رفع این مشکلات کاهش می یابد. از این گونه سیستم ها می توان به آشغالگیرهای پلکانی اشاره کنیم که علاوه بر راندمان بالا در جداسازی ذرات و آشغال های ریز، دارای قابلیت تمیز شدن خودکار نیز می باشد.
سیستم آشغالگیر دارای مزایا و ویژگی های زیر می باشد:
- قابلیت عبور جریان زیاد آب و فاضلاب
- ایجاد حداقل افت فشار در اثر عبور
- راندمان بالا در حذف آشغال و ذرات موجود در آب
- قابلیت حذف ذرات ته نشین شده از کف کانال
- مقاومت بالا به مواد خورنده از جمله اسید
- کنترل بو با توجه به اینکه در محفظه بسته قرار دارد
- عدم انسداد صفحات آشغالگير توسط دانه ها و ذرات
- عملکرد و نگهداری آسان
- هزینه پایین بهره برداری
کاهش هزینه های با استفاده از آشغالگیر های مناسب
نتیجه کاهش نیاز به تعمیر و از مدار خارج نمودن دستگاه ها استفاده از اسکرین مناسب موجب پیشگیری از گرفتگی لوله ها، خرابی پمپ ها، شیرها و سایر تجهیزات مکانیکی بوده است.
