در تصفیه فاضلاب علاوه بر حفظ بهداشت عمومی و در دسترس بودن بهره برداران متخصص، به حداقل رساندن سرمایه‌گذاری و هزینه‌های بهره‌برداری در انتخاب روش تصفیه در نظر گرفته می‌شود. لاگون به لحاظ سادگی روش مناسبی برای تصفیه فاضلاب می‌باشند و همچنین دارای راندمان تصفیه‌ی بالایی در مقایسه با روش‌های طبیعی تصفیه می‌باشند.
لاگون از ساده‌ترین و متداول‌ترین روش بیولوژیکی تصفیه فاضلاب بشمار می‌رود و فاضلاب تصفیه‌شده به کمک این روش مناسب برای تخلیه در آب‌های سطحی و مصارف کشاورزی می‌باشند.
این روش هم به لحاظ بهره‌برداری ساده می‌باشد و هم به لحاظ ساخت و طراحی نیز بسیار مناسب می‌باشد و به طور کلی روش مناسبی برای کشورهای در حال توسعه می‌باشد.
کاربرد
لاگون علاوه بر اینکه در تصفیه فاضلاب شهری مورد استفاده قرار می‌گیرند، در مواردی حتی برای تصفیه پساب لبنی و صنعتی و یا مخلوطی از فاضلاب شهری و صنعتی نیز به کار گرفته می‌شوند.
با توجه به مزایای ذکرشده برای این روش، نکته‌ی قابل تاملی که در مورد لاگون ها وجود دارد موضوع در دسترس نبودن زمین کافی و گران بودن زمین است که باعث شده این عامل به نوعی مانع از گسترش این روش در مناطقی با مشکل کمبود زمین بشود.
انواع لاگون ها
در لاگون ها همانند سایر روش‌های تصفیه فاضلاب وجود اکسیژن و فعالیت‌های بیولوژیکی از اهمیت بالایی در تصفیه برخوردار است.
لاگون ها درواقع همان برکه‌های تثبیت فاضلاب می‌باشند که در مقاله مربوط به برکه‌ها توضیحاتی پیرامون آنها داده شد. تفاوتی که لاگون ها با برکه دارند این است که در لاگون ها از هواده های مکانیکی برای هوادهی استفاده می‌شود که نتیجه‌ی این کار کم شدن محسوس سطح زمین اشغال‌شده به روش برکه می‌رود. با این کار اندازه لاگون ها به 10 الی 20 درصد اندازه برکه تبدیل می‌رود.
لاگون ها در سه گروه دسته‌بندی می شوند
- لاگون هوادهی
- لاگون بی هوازی
- لاگون اختیاری
لاگون های هوادهی تشابه بسیار زیادی به برکه‌های هوازی دارند که از هوادهی مکانیکی برای تسریع در فعالیت‌های بیولوژیکی استفاده می‌رود. دیواره‌ی این لاگون ها از بتن ساخته می‌رود و دلیل این کار افزایش مقاومت در برابر امواج ایجادشده است.
لاگون های هوادهی
معمولا عمق این نوع از لاگون ها 2 الی 5 متر است.
محاسن این روش
- نسبت به سایر روش‌های طبیعی به زمین کمتری نیاز دارد.
- با توجه به تشابه عملکرد با روش لجن فعال نیازی به برگشت لجن نیست.
- شوک پذیری بالا
- هزینه‌های ساخت و بهره‌برداری پایین
معایب
- مصرف انرژی
- تاثیر پذیری از آب‌وهوای منطقه
- مشکل تبخیر
لاگون های بی‌هوازی
در این نوع از لاگون ها افزایش عمق لاگون، شرایط بی‌هوازی در قسمت‌های زیرین لاگون به وجود می‌آید (دلیل این موضوع این است که نور خورشید حداکثر تا 1.5 متری سطح فاضلاب نفوذ می‌کند)؛ بنابراین در قسمت‌های زیرین گاز متان تولید می‌شود که تولید این گاز باعث می‌شود که مقداری از لجن در هنگام بالا رفتن گاز متان به سطح برود.
در این روش فرایندهای زیر همزمان انجام می‌گیرند:
- ته نشینی اولیه
- تغلیظ لجن
- هضم بی هوازی
- خروج گاز متان و به عبارتی وقوع واکنش تخمیر
چنانچه در فاضلاب چربی، روغن و مواد پلاستیکی وجود داشته باشد این مواد در سطح لاگون قرارگرفته و مانع از نفوذ نور خورشید می‌شود لذا کمک زیادی در به وجود آمدن شرایط بی‌هوازی می‌کند.
ویژگی خوب این روش عدم نیاز به هواده ها می‌باشد که باعث کاهش مصرف انرژی در تصفیه‌خانه می‌شود.
حذف BOD در این لاگون ها 40 تا 60 درصد می‌باشد. در ساخت این مخازن باید توجه داشت که افزایش عمق لاگون باعث کم شدن سطح لاگون و کاهش هدر رفت حرارت و کاهش اختلاط ناشی از امواج سطح می‌شود. معمولاً عمق مناسب برای این روش 2.5 الی 5 متر است
لاگون های اختیاری
این لاگون ها تلفیقی از لاگون هوازی (برکه‌های هوازی) و لاگون های بی‌هوازی می‌باشد. به این صورت که در قسمت‌های بالایی که در مجاورت هوا و اکسیژن است، فعالیت‌های بیولوژیکی به صورت هوازی انجام می‌گیرند. در لایه‌های پایینی که دسترسی به اکسیژن وجود ندارد تصفیه به صورت بی‌هوازی انجام می‌گیرند.
درواقع این روش نوعی همزیستی بین جلبک و باکتری می‌باشد.
قسمت اعظم مواد جامد ته‌نشین شده در ته لاگون در اثر فعالیت‌های بی‌هوازی مورد تصفیه قرار می‌گیرند و در این بخش مقدار قابل توجهی از تخم انگل‌ها و پاتوژن ها تقلیل می‌یابد.
طراحی لاگون ها
با توجه به اینکه در هریک از حالت‌های لاگون ها نقایصی وجود داشت لذا استفاده‌ی یکی از روش‌ها برای تصفیه تأثیر چندانی نخواهد داشت؛ بنابراین معمولا تلفیقی از روش‌های مذکور مورد استفاده قرار می‌گیرند.
چیدمان لا گون‌ها معمولا به صورت سری انجام می‌گیرند.
شماتیک چیدمان لاگون ها
نکات بهره برداری
در صورت ورود مواد سمی به داخل لاگون ها کارایی آنها با مشکل مواجه خواهد شد. از طرفی ورود فاضلاب با بار آلی زیاد باعث می‌شود تا اکسیژن بیش از حد موردنیاز باشد و در صورت عدم اکسیژن دهی راندمان به‌شدت کاهش خواهد یافت.
در صورت بروز هر یک از شرایط زیر در لاگون ها می‌توان به ناکارآمد بودن لاگون در آن شرایط شک کرد:
- نبودن اکسیژن محلول در فاضلاب خروجی
- حضور مواد معلق غیر جلبکی
- وضع نامناسب ظاهری بد فاضلاب خروجی